Anastasia Grozeva 16 yıllık pratiğe sahip bir psikolog ve psikoterapisttir. Ebeveynler ve çocuklarla çalışır. "Pegas" ailesinin aileyi, çocukları ve ebeveynleri desteklemesi için bir atölyenin yaratıcısıdır. Anastasia Grozeva ile "Çocuklukta korku ve kaygı" sorunu hakkında konuşuyoruz.
Bayan Grozeva, kaygı çeken bir çocuğun ebeveynleri davranışlarında ne gibi değişiklikler fark edebilir?
- Çocuğun yaşına bağlı olarak belirtiler farklıdır. En yaygın olanı uyku bozukluğudur - çocuk daha sık uyanır, uyuyamaz ve daha büyükse tekrarlayan kabuslar bildirir. Anksiyetenin bir başka tezahürü, bu ana kadar mevcut olmayan veya daha önce üstesinden gelinmiş olan spontan gece idrara çıkma görünümüdür.
Daha büyük çocuklarda kaygı, karanlıktan, bilinmeyen insanlardan vb. korkuyla ifade edilir. Bazı çocukların yetişkinlerden, sakallı insanlardan vb. Ama anksiyete belirtisi kendiliğinden ortaya çıkıyor, davranışta bir değişiklik olmalı.
Bunlar, endişeli çocuğun davranışında ebeveynlerin dikkat etmesi gereken ana değişikliklerdir.
Kekemelik kaygı belirtisi mi yoksa başka bir şey mi?
- Kekemelik bir endişe belirtisi olabilir, ama öyle olması gerekmiyor. Çocuğun kendini ifade edemediği, çok dinamik, duygu yüklü aile ilişkilerinin sonucu olabilir. Kekemelik, ebeveynlerden biri çok agresif olduğunda veya annenin içsel olarak çok endişeli ve çocuğun aşırı korunmasına eğilimli olduğu durumlarda, ebeveynler arasındaki çatışmaların sonucu olabilir. Dolayısıyla, konuşma terapisine ek olarak kekemelik de psikolojik bir sorundur.
Kaygı belirtileri olan çocuk bir psikoloğa veya psikoterapiste götürülmeli mi? Ebeveynlerin kaygıyla başa çıkma kapasitesi var mı?
- Bir uzman aramadan önce kendileri halletmeye çalışmalılar. Çocukla yaşadıkları hakkında konuşabilirler. Ancak aile ilişkilerine de dikkat etmelidirler, çünkü çoğu zaman ebeveynler arasında veya erkek ve kız kardeşler arasındaki çatışmalarda, çocuğun bunları kaygı yoluyla yaşaması mümkündür.
Endişenin bir başka nedeni de aile dışındaki faktörlerdir - anaokulundaki veya okuldaki çatışmalar. Kavraması daha zor olan üçüncü bir neden ise, kendilerini çok güçlü ebeveyn-çocuk bağlılığında gösteren içsel deneyimlerin varlığıdır
Ebeveynleriyle aynı yatakta geç yatan çocuklar; bağımsızlığı olmayan veya anneleri veya babaları çok endişeli olanlar. Bu durumlarda, ebeveynler kendi başlarına başa çıkmakta zorlanırlar ve daha sonra bir uzmana danışmak gerekir. Dış nedenler veya çatışan bir aile ortamı söz konusu olduğunda, ebeveynlerin sorunla kendilerinin ilgilenmesi daha olasıdır.
Örneğin, okulda diğer çocuklarla bir çatışmadan sonra kaygı ortaya çıkabilir. Çocuğun sadece olanları paylaşmaya yatkın olması ve ebeveynleri tarafından desteklenmesi, üstesinden gelebileceği konusunda cesaretlendirilmesi gerekir. Sorun devam ederse elbette bir uzmana danışılmalıdır.
Anastasia Grozeva
Hangi ebeveyn hataları çocuklarda kaygıya yol açar?
- İlk büyük hata aşırı bağlılıktır. Ebeveynler çocuğa zorluklarla bağımsız olarak yüzleşme fırsatı vermez, onu çok fazla korur. Örneğin, bir köpekle tanışırken ebeveynler içgüdüsel olarak çocuğu geri çeker, özellikle de köpek daha küçükken.
Ona derler ki: “Dikkatli ol, seni ısırabilir!” Bu durum endişe yaratabilir. Bu nedenle, ebeveynin kendi korkusunu çocuğa aktarmaması önemlidir. Çocuğa gereksiz korku ve panik aşılamak yerine, "Köpek okşanabilir mi diye sormalıyız" demek daha iyidir.
Başka bir hata ise, özellikle okul eve yakınken ve herhangi bir tehdit unsuru olmadığında çocuk tek başına gidebilmesine rağmen, ebeveynlerin daha büyük bir çocuk için bağımsızlığa oy vermemesi ve onu okula götürmemesidir. Bu tür çocuklar genellikle bir süre sonra kendi başlarına dışarı çıkmaktan korkarlar. Ebeveynler tarafından çocuğa dışarıdan ekilen korkular ve kaygılar yaratılır.
Üçüncü bir örnek, anne ve çocuğun 3 veya 4 yaşına kadar aynı yatakta çok uzun süre uyumasıdır. Çocuk en fazla iki yaşına gelene kadar anne ve babasıyla yatmalıdır. Anneler çocuklarıyla uyumayı, onları bebek gibi hissetmeyi severler ama bunu yaparak onlara baş edemeyecekleri, hala bebek oldukları mesajını verirler. Bu tür çocuklar ciddi kaygı geliştirir.
Endişeli bir çocuğa büyüyüp yetişkin olduğunda ne olur?
- Çocuklukta kaygı, sosyal ilişkilerde sorunlarla, bağımsızlıkla, kaygılı bir kişilik oluşturmak için bir ön koşul olabilir. Ayrıca panik atak yaşayabilen yetişkinlerdir. Sonuçta, panik ataklar bugünlerde çok yaygın. Çocukluk kaygısı, yetişkinlerde hipokondrinin temeli olabilir, korku nevrozlarının ortaya çıkmasında da bir faktör olabilir. Yetişkinlerde görülen tüm bu belirtilerin tek nedeni elbette çocukluk kaygısı değildir. Ama bu etkileyen bir faktör.
Çocuk, aile ortamının bir aynasıdır. Ebeveynler, çocuklarının kaygısının nedeninin kendileri olduğunu fark etmediğinde ne yaparsınız?
- Bu durum çok zor. Ebeveynler çocuğu yönlendirir ve "düzeltilmesini" bekler. O zaman ebeveynleri karma bir istişareye davet etmeliyim. Ebeveynlik modelini, yaşam tarzlarını tartışıyoruz. Kombine bir terapide hem onlarla hem de çocukla iletişim gereklidir, çünkü ebeveynler çocuktaki en büyük değişim kaynağı ve dolayısıyla terapistlerin en büyük yardımcısıdır.
Bir ebeveynin çocuklarına korku ve endişe aşılamamak için doğru davranışı nedir?
- Çoğu zaman ebeveynler, çocuğun karşılaştığı hayal kırıklıklarından, zorluklardan kaçınılması veya ortadan kaldırılması gerektiği görüşündedir. Aksine, ebeveyn çocuğunun bağımsızlığını teşvik etmeli, aşırı korumadan kaçınmalıdır ki çocuk ancak gerçeklerle yüzleşebilsin. Bu karşılaşma çok sinir bozucu olabilir ama bu kötü bir şey değil, çocuğun zihinsel gelişimi için bir fırsattır. Ebeveynleri zor durumlardan kaçınmaya değil, çocuğu zor durumlarla başa çıkmasında desteklemeye teşvik ederim.
Ebeveynler kendi korkularını çocuğa aktarmamak için çocuktan saklayabilirler mi?
- Korku nesne temelli olduğunda, örneğin bir köpekten, mikroplardan, parıltılardan, böceklerden korkmak, tanımak çok daha kolaydır. Ebeveynin içsel, çok derin travmaları veya çocuğa aşırı bağlılığı, ebeveynin kendisinin hissedemeyeceği bir endişe yaratır. Bu durumda ebeveyn ne yaparsa yapsın çocuk kaygılanmaya devam eder. Bu nedenle, terapötik çalışma zorunludur.
